Het wetsvoorstel betaald ouderschapsverlof is gepubliceerd. Wat zijn de hoofdlijnen van dit wetsvoorstel dat 2 augustus 2022 in werking treedt?
Ouders krijgen recht op 9 weken ouderschapsverlof tegen 50 procent loon (tot maximum dagloon) op te nemen in het eerste jaar na de geboorte van hun kind.
Aanleiding voor het wetsvoorstel is de implementatie van richtlijn (EU) 2019/1158 van het Europees parlement en de Raad van 20 juni 2019 betreffende het evenwicht tussen werk en privéleven voor ouders en mantelzorgers en tot intrekking van richtlijn 2010/18/EU van de Raad. Wetgeving is noodzakelijk om de elementen van de richtlijn op juiste wijze juridisch te verankeren.
De richtlijn bevat meerdere maatregelen om aan het genoemde doel te voldoen en in dat kader de werknemers beter in staat te stellen arbeid en zorg te combineren.
Meest ingrijpende maatregel voor Nederland is: 2 maanden betaald ouderschapsverlof om (met name) vaders te stimuleren om ouderschapsverlof op te nemen.
Verwacht wordt dat deze mogelijkheid om betaald ouderschapsverlof op te nemen de re-integratie van moeders na het bevallingsverlof bevordert en vereenvoudigt.
Aan de overige maatregelen uit de richtlijn (10 dagen betaald vaderschapsverlof, 5 dagen zorgverlof, calamiteitenverlof en mogelijkheid om te verzoeken om flexibel te mogen werken en maatregelen gericht op rechtsbescherming) voldoet Nederland al. Alleen is op onderdelen een beperkte uitbreiding van de doelgroep voor het verlof noodzakelijk of moeten maatregelen in het kader van de rechtsbescherming een expliciete verankering in de wetgeving verkrijgen.
9 weken ouderschapsverlof
Het recht op betaling van ouderschapsverlof geldt voor werknemers, inclusief de niet voor de Ziektewet verzekerde werknemers met een arbeidsovereenkomst.
Ouders krijgen recht op 9 weken ouderschapsverlof tegen 50 procent loon (tot maximum dagloon) op te nemen in het eerste jaar na de geboorte van hun kind.
Voor niet-verzekerde werknemers bedraagt de uitkeringshoogte 50 procent van het wettelijk minimumloon naar evenredigheid van de arbeidsduur, gebaseerd op de arbeidsduur in de arbeidsovereenkomst die bij de aanvraag moet worden meegestuurd.
De wet haakt in op het al bestaande recht op ouderschapsverlof door daar het recht op een uitkering gedurende het verlof aan toe te voegen. De uitvoering is geënt op de methodiek die ook wordt toegepast bij de uitkeringen in verband met zwangerschaps- en bevallingsverlof en aanvullend geboorteverlof.
Minstens 34 weken verlof
Met de invoering van betaald ouderschapsverlof beschikken ouders na de geboorte gezamenlijk over ten minste 34 weken betaald verlof inclusief bevallings- en geboorteverlof. Met uitzondering van de eerste week geboorteverlof zijn deze weken volgtijdelijk op te nemen, zodat desgewenst een van de ouders gedurende ruim 7 maanden thuis de zorg voor het kind op zich kan nemen.
Onvoorwaardelijk recht
De werkgever blijft de mogelijkheid behouden om de door de werknemer gewenste invulling van het ouderschapsverlof tot vier weken voor de datum van ingang te wijzigen op grond van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang en nadat hij hierover overleg heeft gepleegd met de werknemer.
Het uitstel mag er niet toe leiden dat de werknemer niet meer in staat is om negen weken ouderschapsverlof te genieten in het eerste jaar na de geboorte. Dit kan betekenen dat het zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang hiervoor moet wijken.
Aangezien de werknemer het ouderschapverlof en de gewenste wijze van inroostering ten minste twee maanden voor de datum van ingang moet aanvragen, mag ervan uitgegaan worden dat de werkgever voldoende tijd heeft om maatregelen te treffen, mocht dat uit zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang noodzakelijk zijn.
Afwijking ten nadele
De huidige wetgeving maakt het mogelijk om bij collectieve arbeidsovereenkomst ten nadele van de werknemer af te wijken van enkele artikelen van de Wazo. Afwijking ten nadele van de werknemer zal ten aanzien van deze artikelen niet meer mogelijk zijn vanaf inwerkingtreding van het wetsvoorstel voor zover het gaat om de eerste negen weken ouderschapsverlof waarvoor een uitkering wordt verstrekt.
Aanvraagprocedure
De aanvraag van de uitkering wordt gedaan door tussenkomst van de werkgever. De werkgever kan hiertoe een door UWV beschikbaar gesteld digitaal formulier indienen. Bij toekenning betaalt UWV de uitkering via de werkgever uit.
De verwachting is dat de tussenkomst van de werkgever in belangrijke mate bijdraagt aan de compleetheid en tijdigheid van aanvragen. Omdat UWV over de aanvraag correspondeert met de werknemer, is met deze werkwijze sprake van een dubbele check op de aanvraag. Hiermee wordt mogelijk misbruik zoveel mogelijk teruggedrongen.
De uitkering voor het ouderschapsverlof moet achteraf, dus na de opname, worden aangevraagd.
Betaling na zes weken
UWV stelt bij de afhandeling van de initiële aanvraag recht en hoogte van de uitkering vast en betaalt
deze uit binnen zes weken na het afgeven van de beschikking. Wanneer de werknemer na de initiële aanvraag opnieuw betaald ouderschapsverlof opneemt, kunnen maximaal twee verzoeken om betaling bij het UWV worden gedaan zolang het verlof valt binnen een periode van 12 maanden na de dag na de bevalling.
De aanvraag moet altijd op een of meer hele weken week betrekking te hebben. Het patroon waarop het betaald ouderschapsverlof wordt opgenomen kan de werknemer invullen in overleg met de werkgever.
Betaald ouderschapsverlof kan in een aansluitende periode in voltijd, meerdere perioden in voltijd, of aansluitend of in meerdere perioden in deeltijd worden opgenomen, mits de opname binnen 12 maanden na de dag na de bevalling plaatsvindt.
De inwerkingtreding van het wetsvoorstel is beoogd met ingang van 2 augustus 2022.
Financiële gevolgen
Het wetsvoorstel gaat gepaard met structureel € 365 mln. uitgaven aan uitkeringslasten voor verlofregelingen. Daarnaast zijn er uitvoeringskosten (€ 9,8 mln.) en een inverdieneffect op de kinderopvangtoeslag (€ 35 mln.). Per saldo zijn de kosten € 340 mln.
Dekking komt uit verhoging van de Aof-premie vanaf 2023 (€ 216 mln.) en verlaging van de IACK vanaf 2022 (€ 130 mln.).
De administratieve lasten voor het bedrijfsleven zijn structureel € 3,1 mln. per jaar.
50 procent dagloon
Gekozen is voor een uitkeringspercentage voor werknemers van 50 procent van het dagloon tot maximaal 50 procent van het maximumdagloon. Hiermee wordt de opname van ouderschapsverlof aanzienlijk vergemakkelijkt ten opzichte van de huidige situatie waarin er geen wettelijk recht op betaald
ouderschapsverlof bestaat. Een eigen bijdrage in de vorm van inkomstenderving wordt daarbij zeker acceptabel geacht.
Aanvulling bij cao
Het wetsvoorstel laat ruimte voor aanvulling van dit percentage bij cao. Nu valt ongeveer 25 procent van de werknemers onder een cao waarin in gedeeltelijke loondoorbetaling tijdens ouderschapsverlof is voorzien. De daaraan bestede middelen kunnen worden ingezet voor aanvulling van percentage van 50 procent en/of een verlenging van het aantal weken gedurende welke het ouderschapsverlof wordt betaald.
Evaluatie
De wet wordt binnen 5 jaar na implementatie geëvalueerd (uiterlijk 2 augustus 2027).
De doelmatigheid van het uitkeringspercentage van 50 procent krijgt nadrukkelijk aandacht bij de evaluatie van de wet binnen 5 jaar na inwerkingtreding.
Bron: Salarisvanmorgen.nl
